Czy zastanawiałaś się kiedyś, dlaczego w niektóre dni czujesz się jak nieustraszona wojowniczka gotowa podbić świat, a w inne jak delikatna bogini pragnąca spokoju i introspekcji? To nie przypadek – to Twoje hormony w akcji, które tworzą to, co nazywamy męską i żeńską energią.
W dzisiejszym świecie pełnym stresu i ciągłego „bycia w biegu”, wiele kobiet utknęło w trybie męskiej energii, napędzanej przez kortyzol – hormon stresu. Ale co to oznacza z naukowego punktu widzenia? I jak możemy świadomie nawigować między tymi energiami?
Naukowe podstawy męskiej i żeńskiej energii hormonalnej
Męska energia hormonalna
Z perspektywy endokrynologii, męska energia charakteryzuje się dominacją:
1. Testosteronu
– Hormon odpowiedzialny za asertywność, konkurencyjność i dążenie do celów
– Wspiera koncentrację na zadaniach i logiczne myślenie
– Badania pokazują, że wyższy poziom testosteronu koreluje z większą skłonnością do ryzyka i przywództwa¹
2. Kortyzolu (w krótkich okresach)
– W odpowiednich dawkach mobilizuje do działania
– Aktywuje system sympatyczny (walka lub ucieczka)
– Zwiększa czujność i gotowość do działania
Żeńska energia hormonalna
Żeńska energia opiera się na cykliczności i współpracy hormonów:
1. Estrogenu
– Wspiera intuicję, empatię i kreatywność
– Wpływa na plastyczność mózgu i zdolność do wielozadaniowości
– Badania neurobiologiczne pokazują, że estrogen zwiększa aktywność w obszarach mózgu odpowiedzialnych za komunikację i intuicję²
2. Progesteronu
– „Hormon spokoju” – ma działanie uspokajające
– Wspiera regenerację i odpoczynek
– Balansuje działanie kortyzolu
3. Oksytocyny
– „Hormon miłości” – wzmacnia więzi i współpracę
– Przeciwdziała negatywnym skutkom stresu
– Promuje zachowania opiekuńcze i współczucie
Gdy kortyzol przejmuje kontrolę: pułapka męskiej energii
Mechanizm „jazdy na kortyzolu”
Kiedy mówimy, że kobieta „jedzie na kortyzolu”, mamy na myśli przewlekły stan podwyższonego poziomu tego hormonu. Dzieje się to, gdy:
1. Chroniczny stres aktywuje oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA)
2. Nadnercza produkują nadmiar kortyzolu kosztem innych hormonów
3. Następuje „kradzież pregnenolonu” – organizm wykorzystuje prekursory hormonów płciowych do produkcji kortyzolu³ podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA)
Skutki przewlekłego kortyzolu u kobiet
Fizyczne:
– Zaburzenia cyklu menstruacyjnego
– Problemy z płodnością
– Przyrost masy ciała (szczególnie w okolicy brzucha)
– Osłabienie systemu immunologicznego
– Problemy ze snem
Emocjonalne:
– Ciągłe napięcie i niepokój
– Trudności z „wyłączeniem się”
– Utrata kontaktu z intuicją
– Zmniejszona empatia
– Syndrom wypalenia
Behawioralne:
– Nadmierna kontrola
– Trudności z delegowaniem
– Ciągłe „robienie” zamiast „bycia”
– Utrata spontaniczności
Cykliczność kobiety: naturalny rytm energii
Jak już pisałam w moim poprzednim artykule o cykliczności kobiety, nasz miesięczny cykl to naturalny przewodnik po energiach i hormonach:
Faza folikularna (dni 1-7):
– Niski estrogen i progesteron
– Czas na planowanie i nowe początki
– Naturalna skłonność do introspekcji
Faza preowulacyjna (dni 8-14):
– Rosnący estrogen
– Zwiększona energia i motywacja
– Czas na realizację planów
Faza owulacyjna (dni 15-17):
– Szczyt estrogenów
– Maksymalna otwartość i charyzma
– Idealne na prezentacje i networking
Faza lutealna (dni 18-28):
– Wysoki progesteron
– Czas na analizę i uporządkowanie
– Naturalna skłonność do zwolnienia
Jak przywrócić równowagę hormonalną?
1. Zarządzanie stresem
– Techniki oddechowe: Oddech 4-7-8 aktywuje system parasympatyczny⁴
– Medytacja: Regularna praktyka obniża kortyzol ⁵
– Journaling: Pisanie ekspresywne redukuje markery stresu⁶
2. Wsparcie cyklu naturalnego
– Dostosowanie aktywności do faz cyklu
– Odpowiednia suplementacja
3. Praktyki wspierające żeńską energię
– Praktyka wdzięczności: Zwiększa oksytocynę i obniża kortyzol
– Kontakt z naturą: 20 minut w zieleni obniża kortyzol ⁷
– Kreatywne wyrażanie: Sztuka i muzyka balansują hormony stresu
Naukowy Dziennik Wdzięczności: narzędzie równowagi hormonalnej
Naukowy Dziennik Wdzięczności zawiera 7 metod opartych na badaniach, które bezpośrednio wpływają na równowagę hormonalną:
Zrozumienie męskiej i żeńskiej energii z perspektywy hormonów to klucz do świadomego życia w zgodzie z naszą naturą. Kiedy nauczymy się rozpoznawać sygnały naszego ciała i świadomie zarządzać energią, możemy uniknąć pułapki przewlekłego kortyzolu i cieszyć się naturalną cyklicznością kobiecości.
Pamiętaj: nie chodzi o to, by całkowicie unikać męskiej energii – ona też jest potrzebna. Chodzi o świadome przechodzenie między energiami i szanowanie naturalnych rytmów naszego ciała.
Źródła naukowe:
1. Archer, J. (2006). Testosterone and human aggression: an evaluation of the challenge hypothesis. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 30(3), 319-345.
2. Brinton, R. D. (2009). Estrogen-induced plasticity from cells to circuits: predictions for cognitive function. Trends in Pharmacological Sciences, 30(4), 212-222.
3. Lennartsson, A. K., et al. (2012). Perceived stress at work is associated with attenuated DHEA-S response during acute psychosocial stress. Psychoneuroendocrinology, 37(8), 1253-1259.
4. Zaccaro, A., et al. (2018). How breath-control can change your life: a systematic review on psycho-physiological correlates of slow breathing. Frontiers in Human Neuroscience, 12, 353.
5. Pascoe, M. C., et al. (2017). Mindfulness mediates the physiological markers of stress: systematic review and meta-analysis. Journal of Psychiatric Research, 95, 156-178.
6. Pennebaker, J. W., & Beall, S. K. (1986). Confronting a traumatic event: toward an understanding of inhibition and disease. Journal of Abnormal Psychology, 95(3), 274-281.
7. Hunter, M. R., et al. (2019). Environmental factors and their role in stress reduction. Environment International, 125, 152-180.
8. Smyth, J. M., et al. (2008). Online positive affect journaling in the improvement of mental distress and well-being in general medical patients with elevated anxiety symptoms. Journal of Health Psychology, 13(7), 988-997.